دینامیک ضایعات آلی محلول در خاک، تأثیر آن بر رشد گیاه گوجه فرنگی و خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک

به منظور بررسی تأثیر کاربرد ویناس در رشد گیاه گوجه فرنگی آزمایشی در بهار سال 1386 به صورت گلدانی در گلخانه داشکده کشاورزی دانشگاه زنجان اجرا شد. با افزودن مقادیر مختلف افزودنی های متفاوت به غلظت های مختلف ویناس، تیمار های متفاوت این آزمایش تهیه شدند. به منظور انجام این تحقیق آزمایشی با 24 تیمار و در سه تکرار بصورت فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی طراحی گردید. در این آزمایش از ویناس چغندر قند با سه غلظت مختلف شامل غلظت های 40 (1c)، 20 (2c) و 10 (3c) بار رقیق شده آن استفاده گردید. به هر یک از این غلظت ها، افزودنی های فسفر p، نیتروژن n و فسفر+ نیتروژن n.pاضافه گردید. مقدار نیتروژن و فسفر اضافه شده بترتیب 224 و 62 میلیگرم در لیتر بود. علاوه بر تیمار های حاوی ویناس و افزودنی، تیمار های حاوی غلظت های مختلف ویناس ولی فاقد افزودنی 0 نیز در آزمایش گنجانیده شد. سپس هر یک از این تیمار ها به صورت خاکی و به صورت خاکی+ محلول پاشی m، استفاده گردیدند. محلول 50 بار رقیق شده ویناس برای محلول پاشی استفاده گردید (در مجموع 24 تیمار). پس از پایان دوره رشد، عملکرد میوه و برخی از پارامتر های کیفی گیاه گوجه فرنگی و همچنین غلظت عناصر غذایی پر مصرف و کم مصرف همراه با عنصر سدیم در ماده خشک میوه و برگ گوجه فرنگی اندازه گیری شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تأثیر سطوح مختلف غلظت ویناس بر عملکرد، درصد ماده خشک، وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام های هوایی، ارتفاع گیاه، قطر میوه، ph آب میوه، ec آب میوه و بریکس آب میوه در سطح یک درصد معنی دار است و با افزایش غلظت ویناس مصرفی درصد ماده خشک، وزن خشک ریشه، ec آب میوه و بریکس آب میوه گوجه فرنگی بطور معنی داری افزایش یافتند و در مقابل، افزایش غلظت ویناس مصرفی موجب کاهش عملکرد، وزن خشک اندام هوایی، ارتفاع گیاه، قطر میوه و ph آب میوه گردید. همچنین تأثیر نوع افزودنی و روش های مختلف مصرف ویناس نیز بر کلیه صفات اشاره شده معنی دار شد. نتایج بدست آمده نشان داد که با افزودن فسفر به ویناس، عملکرد، ارتفاع گیاه و قطر میوه افزایش و ph آب میوه کاهش یافت. افزودن فسفر + نیتروژن موجب افزایش درصد ماده خشک میوه، وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی، ec آب میوه و بریکس آب میوه گردید. افزودن نیتروژن به ویناس موجب کاهش عملکرد، ارتفاع گیاه و قطر میوه گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها همچنین نشان داد که تأثیر سطوح مختلف غلظت ویناس بر غلظت بعضی از عناصر موجود در برگ و میوه گوجه فرنگی معنی دار بود و افزایش غلظت ویناس مصرفی موجب افزایش غلظت نیتروژن، پتاسیم، سدیم، آهن، روی، مس، بر و موجب کاهش غلظت کلسیم و منیزیم در برگ و میوه گوجه فرنگی گردید. تأثیر سطوح مختلف غلظت ویناس مصرفی بر غلظت فسفر و منگنز معنی دار نشد ولی غلظت منگنز در میوه گوجه فرنگی با افزایش غلظت ویناس، روند افزایشی داشت. نتایج نشان داد تأثیر نوع افزودنی و روش های مختلف مصرف ویناس نیز بر غلظت بعضی از عناصر موجود در برگ و میوه گوجه فرنگی معنی دار می باشد و افزودن فسفر به ویناس موجب افزایش غلظت فسفر در برگ و میوه گوجه فرنگی شد. نتایج بدست آمده نشان داد که افزودن فسفر + نیتروژن موجب افزایش غلظت پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سدیم، آهن و موجب کاهش غلظت مس و منگنز در برگ و میوه گوجه فرنگی شد. افزودن نیتروژن به ویناس نیز موجب افزایش غلظت نیتروژن و کاهش غلظت روی، منگنز و بر در برگ و میوه گوجه فرنگی گردید. به منظور بررسی تأثیر کاربرد ویناس بر برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی دو نوع خاک اسیدی و آهکی نیز یک آزمایش با 15 تیمار و در سه تکرار به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی به اجرا در آمد. در این آزمایش ترکیب فاکتوریل پنج مقدار مختلف ویناس شامل: صفر: (v0)، 5: (v1)،10 : (v2)، 20 : (v3) و 40 : (v4) تن در هکتار و سه زمان نمونه برداری شامل: t1 : 10 روز، t2 : 20 روز و t3 : 30 روز بعد از اضافه نمودن ویناس به هر دو نوع خاک، به عنوان تیمارهای آزمایشی لحاظ گردیدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تأثیر زمان نمونه برداری بر میزان رس قابل انتشار در هر دو نوع خاک در سطح احتمال یک درصد معنی دار است و با گذشت زمان میزان رس قابل انتشار هم در خاک اسیدی و هم در خاک آهکی افزایش یافت. همچنین نتایج نشان داد که اثر مقدار ویناس مصرفی نیز در هر دو نوع خاک اسیدی و آهکی بر میزان رس قابل انتشار در سطح یک درصد معنی دار است و کاربرد ویناس در خاک اسیدی باعث افزایش میزان رس قابل انتشار نسبت به تیمار شاهد گردید ولی در خاک آهکی کاربرد ویناس باعث کاهش میزان رس قابل انتشار نسبت به تیمار شاهد گردید که با گذشت زمان میزان رس قابل انتشار افزایش یافت. نتایج بدست آمده از تجزیه واریانس داده ها همچنین نشان داد که تأثیر زمان نمونه برداری از خاک بر ph خاک اسیدی و آهکی معنی دار نمی باشد. تأثیر میزان ویناس مصرفی بر ph خاک اسیدی در سطح یک درصد معنی دار بود و کاربرد ویناس باعث کاهش ph خاک نسبت به شاهد گردید ولی نتایج نشان داد که تأثیر مقدار ویناس مصرفی بر ph خاک آهکی معنی دار نمی باشد البته یک روند کاهشی در ph خاک با افزایش ویناس مشاهده شد. تجزیه آماری داده ها همچنین نشان داد که تأثیر زمان نمونه برداری بر میزان ec خاک اسیدی و آهکی معنی دار نمی باشد ولی تأثیر مقدار ویناس بر ec در هر دو نوع خاک در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود و افزایش مقدار ویناس باعث افزایش میزان ec خاک در هر دو نوع خاک گردید. به منظور مقایسه سرعت تجزیه ویناس چغندر قند در دو خاک اسیدی و آهکی نیز آزمایشی به اجراء در آمد. در این آزمایش نمونه های خاک با نسبت پنج درصد وزنی با ویناس مخلوط شدند و دینامیک ویناس در این نمونه ها از طریق اندازه گیری میزان دی اکسید کربن متصاعد شده اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده نشان داد که در مدت 60 روز، 59 درصد از کل کربن آلی ویناس در خاک آهکی و 69 درصد آن در خاک اسیدی تجزیه شد. در هر دو نوع خاک مورد آزمایش تا روز پنجم ویناس با سرعت بیشتری تجزیه شد و سرعت تجزیه در خاک اسیدی بیشتر از خاک آهکی بود. ولی از روز پنجم به بعد سرعت تجزیه در دو خاک تقریباً برابر و در خاک اسیدی کمی بیشتر از خاک آهکی بود.